بزرگان از روی دیوار به ما نگاه می کنند!

به گزارش ایسنا، نمایشگاه عکس های مهرداد دفتری با عنوان «چشم درون» تا بیست و چهارم مهرماه در گالری سهراب برپاست. این نمایشگاه مجموعه ای تصویر از بزرگان فرهنگ و هنر ایران است؛ هنرمندانی چون محمدرضا شجریان، علی حاتمی، هوشنگ گلشیری، هوشنگ ابتهاج، محمدرضا لطفی، مرتضی ممیز، عباس کیارستمی، پری صابری، عزت الله انتظامی، بهمن فرمان آرا، خسرو سینایی، محمد احصایی، ابراهیم حقیقی، علی نصیریان، کامبیز درمبخش، محمد علی موحد، کیهان کلهر، احمد شاملو، پرویز تناولی و ... .

هنرمندانی که بی شک بر هنرمندان هم نسل و هنرمندان نسل های بعد تأثیر بسزایی گذاشته اند و برخی از آن ها نه تنها در عرصه ملی بلکه در عرصه بین المللی نیز شناخته شده و تأثیرگذارند. هر چند که این روزها دست روزگار جسم خاکی بسیاری از هنرمندان این جمع را از ما جدا کرده است.

از هریک از هنرمندان حاضر در این مجموعه به جز زنده یاد محمدرضا شجریان تنها یک عکس بر روی دیوار رفته است. پرتره شجریان اما در سه تصویر در حالی که چهار زانو بر روی فرش ایرانی نشسته ثبت شده است.

مهرداد دفتری در این مجموعه هر یک از هنرمندان را در فضای خصوصی خود عکاسی کرده و در بعضی از عکس ها نشانه هایی از زندگی فردی یا هنری هنرمند دیده می شود؛ دفتری این مجموعه را در فاصله سال های 1369 تا 1397 عکاسی کرده است.

نمایش این تصاویر شش مهرماه در گالری سهراب آغاز شد و همزمان با افتتاح نمایشگاه، از کتاب «چشم درون» از آثار مهرداد دفتری نیز رونمایی شد.

30 سال انتظار برای انتشار یک عکس

ابراهیم حقیقی از جمله هنرمندانی است که عکس پرتره او در کتاب «چشم درون» منتشر شده گفت: 30 سال از زمانی که مهرداد دفتری عکس من را ثبت کرد گذاشته است و از همان زمان گفت که این عکس را برای چاپ در کتابی می خواهد. من در این 30 سال هر بار که او را دیده ام پرسیده ام که پس این کتاب چه زمانی منتشر می شود. خوشحالم بلاخره منتشر شد.

او افزود: برپایی نمایشگاه عکس درون به نظر من اتفاق خوشایندی در روزگار ماست و فرصت مغتنمی است تا به ارزش های یک عمر عکاسی یک هنرمند در گذر زمان ارج نهاده شود.

این گرافیست پیشکسوت معتقد است که پرتره از اهمیت تاریخی و هنری بالایی برخوردار است.

او گفت: کاش دوربین عکاسی زودتر اختراع می شد تا امروز ما تصویر بسیاری از بزرگان تاریخ و فرهنگ و هنرمان را داشتیم. یکی از افسوس های من در زندگی این است که چرا ما پرتره بسیاری از شخصیت های مهم را نداریم. پرتره ها به نوعی ما را به درون جهان افراد فرا می خواند. مثلاً عکس هادی شفاهیه از نیما یوشیج برای ما بسیار ارزشمند است و یا عکس فخرالدینی از سعید نفیسی.

حقیقی ادامه داد: از زمان ورود دوربین به ایران، عکاسان متعددی، عکاسی پرتره کرده اند و این کار هیچ وقت متوقف نشده، به نظرم نوع نگاه، انتخاب ها و شیوه برخورد با سوژه ها است که کار این عکاسان را متفاوت می کند. دفتری این مجموعه را با دوربین کوچک و با نور محیطی عکاسی کرده است و نکته قابل تامل برخی از عکس ها این است که نشانه ای از فعالیت هنرمند نیز در این عکس ها دیده می شود.

حقیقی در پایان گفت: زمانی که یک عکاس قصد دارد یک هنرمند را مقابل دوربین اش قرار دهد، تا پیش از ثبت عکس حتماً گفت وگویی میان او و هنرمند شکل گرفته و همین لحظات و گفت و گوها است که موجب می شود حال و هوای هر عکس با عکس دیگر متفاوت باشد. البته هنر و تخصص عکاس و روحیات هر دو هم مهم است.

با دیدن عکس ها افسوس خوردم! 

جمشید مرادیان ـ هنرمند مجسمه ساز ـ هم گفت: برای من در روزگاری که بیشتر گالری ها، فضای خود را به برپایی نمایشگاه های کیچ و پر زرق و برق اختصاص داده اند، دیدن عکس های مهراد دفتری بسیار ارزشمند بود. با دیدن عکس های این مجموعه من واقعا متوجه دقت و وسواس مهرداد دفتری می شوم.

او افزود: برپایی نمایشگاه های عکس از جنبه های مختلف بسیار اهمیت دارد و عکس های پرتره از اهمیت خاصی برخوردار است، عکاسی پرتره نه تنها دارای ارزش های هنری و فرهنگی است، بلکه از این منظر که اسنادی به تاریخ و فرهنگ ما افزوده می شود که می تواند هم در روزگار هنرمند و هم در آینده بارها و بارها دستمایه کار سایر هنرمندان شود قابل تامل است.

مرادیان در بخش دیگر سخنانش گفت: از ثبت بیشتر عکس های این مجموعه حداقل دو دهه گذشته و جای افسوس دارد که بیشتر هنرمندانی که عکس شان در این مجموعه است امروز در میان ما نیستند.

خلق پرتره نیازمند زمانِ بسیار است

عباس مشهدی زاده ـ مجسمه ساز ـ هم گفت: بیشتر کسانی که در این نمایشگاه پرتره شان ثبت شده، دوستان من بودند با برخی از دوره هنرستان و با برخی هم در دانشگاه و محافل هنری دوست شده ام. جمع کردن آدم هایی که هر یک روحیات خاص خودشان را دارند در یک مجموعه کار بسیار دشواری است. وقتی کتاب عکس مهرداد دفتری را ورق می زنم به او آفرین می گویم چون انتخاب های خوبی کرده و به نظرم در بیشتر مواقع پرتره های ارزشمندی را ثبت کرده است.

او افزود: به عنوان یک مجسمه ساز، کمتر به سراغ ساختن پرتره رفته ام، اما سه پرتره از ساخته های من در پارک ملت برای تاریخ و هنر این سرزمین ماندگار شده است. وقتی یک هنرمند با هر مدیومی که کار می کند می خواهد یک پرتره بسازد باید برای خلق این اثر زمان بسیاری خرج کند و به منابع متعددی رجوع کند و یکی از این منابع عکس های مانده از آن فرد است.

چشم درون روایتی از چیدمان و عکاسی است

«ماهور زهرایی» کیوریتور نمایشگاه و ناشر کتاب «چشم درون» درباره چگونگی همکاری اش با این پروژه عکاسی گفت: «آشنایی و دوستی من با آقای دفتری به 15 سال پیش باز می گردد و در مقطعی هم به عنوان دستیار با او همکاری داشته ام، از این رو به صورت تخصصی در جریان چگونگی شکل گیری این مجموعه هستم.»

او افزود: در زمان حیات پدرم قرار شد که ایشان ناشر این کتاب باشد، اما با فوت ایشان، این کار میسر نشد؛ اما از شش سال گذشته با تعاملی که صورت گرفت تصمیم گرفتیم که کتاب «عکس درون» را منتشر کنیم.

ناشر کتاب «چشم درون» ادامه داد: در تعامل دوستانه ای که به عنوان ناشر کتاب با مهرداد دفتری داشتم این کتاب شکل گرفت و همزمان با شکل گیری کتاب، تصمیم گرفتیم که نمایشگاهی از عکس های این مجموعه را نیز به نمایش بگذاریم.

او معتقد است که دفتری عکاس سخت گیری است و برخلاف عکاسانی که از یک سوژه عکس های متعددی می گیرند، پیش ازعکاسی از سوژه و محیط پیرامونی او طراحی می کند و بر اساس همان طراحی از سوژه اش عکاسی می کند و تمام عکس های این مجموعه چیدمانی هستند.

زهرایی گفت: تمام عکس های این مجموعه با دوربین آنالوگ مامیا و با نور محیطی عکاسی شده است. کتاب «چشم درون» نخستین کتاب عکسی است که از سوی انتشارات کارنامه منتشر می شود و در این کتاب سه متن از هادی شفاهیه، بهزاد برنوس و مهرداد دفتری منتشر شده است.

عکاسی از هنرمندان مشهور در فضایی شخصی 

به گفته دفتری، مجموعه «چشم درون» یکی از قدیمی ترین پروژه های عکاسی پرتره اوست و این پروژه را از سال 1369 زمانی که دستیار زنده یاد علی حاتمی بوده، آغاز کرده و همچنان ادامه دارد.

دفتری ـ هنرمند ـ اظهار می کند: «در دورانی که من این پروژه را شروع کردم، نگاه اغلب هنرمندان به عکاسی به گونه دیگری بود، من با تعاملی که در گذر زمان با هنرمندان رشته های مختلف برقرار کردم از آن ها در فضای شخصی شان عکس گرفته ام و در این مجموعه همان گونه که از عنوان اش برمی آید، نگاهی روانشناختی به سوژه هایم داشته ام.»

او ادامه می دهد: در این مجموعه تاکنون تصویر بیش از 100 هنرمند ثبت شده است و بر اساس نگاه شخصی که به مقوله هنر و هنرمند دارم، هنرمندان حاضر در این مجموعه را انتخاب کرده ام و این پروژه با بودجه شخصی و به صورت کاملاً دلی پیش رفته است.

به گفته این هنرمند با این که از ثبت برخی از این عکس های این مجموعه بیش از 34 سال می گذرد اما هیچ یک تصاویرِ این مجموعه تاکنون نمایش داده نشده است.

این عکاس می گوید: در این مجموعه، با نگاهی درونگرا نسبت به سوژه ها در تلاش هستم تا روح و احساسات درونی این فرهنگ سازان ایرانی را از دریچهٔ نگاه خودم به تصویر بکشم و در کنار هر عکس یادداشت کوتاهی درباره داستان پشت هر تصویر نوشته ام. یادداشتی که گاه به فرایند عکاسی، گاه خاطره ای جالب از لحظه ثبت تصویر اشاره دارد و تجربه ای متفاوت از عکاسی پرتره را به مخاطب عرضه می کند.

دفتری درباره تصمیم خود برای ساخت یک فیلم مستند نیز می گوید: از زمانی که تصمیم گرفتم این پروژه را عکاسی کنم، قصد داشتم همزمان یک فیلم مستند نیز درباره تک تک هنرمندان بسازم، اما چون آن زمان دوربین های فیلمبرداری تنها در اختیار نهادهای دولتی بود این امر میسر نشد و از سال 1380 که خودم دوربین فیلمبرداری خریدم مستندی درباره پشت صحنه عکاسی از هنرمندان ساختم و این فیلم سال گذشته در خانه هنرمندان نمایش داده شد.

کتاب «چشم درون» در 320 صفحه و با تیراژ 550 نسخه از سوی نشر کارنامه ارائه شده است؛ این نمایشگاه تا 24 مهرماه در گالری سهراب ادامه خواهد داشت.

انتهای پیام